فصل نوزدهم : اهميت نمازهاى مستحبى
آيه :
92 - مداومت كردن در نماز
الذين هم على صلاتهم دائمون
آنها كه نمازها را پيوسته به جا مى آورندHYPERLINK "footnt01.htm" \l "link1"(1) (سوره معارج ، آيه 23).
احاديث
1056 - تكميل نماز واجب با نماز مستحبى
قال الباقر - عليه السلام -
ان العبد ليرفع له من صلاته نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها فما يرفع له الا ما قبل عليها بقلبه و انما امروا بالنوافل ليتم لهم مانقصوا من الفريضة
نمازى كه بنده به جا مى آورد، گاهى نصف و گاهى يك سوم و گاهى چهارم و گاهى يك پنجم آن بالا برده مى شود، زيرا بالا برده نمى شود مگر آن نمازى كه با توجه و حضور قلب باشد، مردم ماءمور به انجام نمازهاى مستحب شده اند تا نقص نمازهاى واجب آنان توسط مستحباب جبران شود. (بحارالانوار، ج 87، ص 28).
1057 - نماز و ترازوى اعمال
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -:
الصلوة ميزان فمن اوفى استوفى
نماز ترازوى (اعمال ) است هر كسى بيشتر به جا آورد بيشتر بهره مى برد. (فروع كافى ، ج 3، ص 267).
1058 - اهميت نماز مستحبى :
حديث قدسى :
ما تقرب العبد الى بشى ء افضل مما افترضت عليه ، و ان العبد ليتقرب الى بالنوافل حتى احبه
بهترين چيزى كه بنده را به من نزديك نزديك مى كند، فرايضى است كه بر او واجب گرانيده ام و بنده با به جاى آوردن نافله به قدرى به من نزديك مى شودكه او را دوست دارم . (اصول كافى ، ج 1، ص 352).
1059 - نماز و رفع حاجت
قال الصادق - عليه السلام -
اذا اردت حاجة فصل ركعتين وصل على محمد و آل محمد وسل تعطه هنگام حاجت ، دو ركعت نماز بخوان و بر پيغمبر و آل او درود فرست و حاجتت را بخواه كه به تو داده مى شود. (فروع كافى ، ج 3، ص 479).
1060 - انجام نماز پيش از واجب
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يا اباذر! ايما رجل تطوع فى كل يوم و ليلة اثنتى عشرة ركعة سوى المكتوبة كان له حقا واجبا بيت فى الجنة
اى ابوذر! هر مردى كه در شبانه روز - غير از نمازهاى واجب - دوازده ركعت نماز بگزارد خداوند خانه اى در بهشت به او خواهد داد.(مكارم الاخلاق ، ص 461).
قال الحسن بن على - عليه السلام -
اذا اضرت النوافل بالفريضة فارفضوها
هرگاه نمازهاى مستحبى به نمازهاى واجب ضرر رسانيد، آنها را ترك كنيد. (تحف العقول ، ص 267).
1062 - تاءثير نماز مستحبى
قال موسى بن جعفر - عليه السلام -
صلوة نمازهاى مستحبى هر مؤ منى را به خداوند متعال نزديك مى نمايد. (تحف العقول ، ص 297).
1063 - اكتفا به واجبات
عن الحسن العسكرى - عليه السلام -
ان القلوب اقبالا و ادبارا فاذا اقبلت فاحملوها على النوافل و اذا ادبرت فاقصروها على الفرائض
به درستى كه قلب گاهى آماده وگاهى خسته است ، زمانى كه قلب شما آمادگى داشت و با نشاط و سرحال بود، آن را به انجام نوافل واداريد، و زمانى كه خسته بود، به واجبات اكتفا كنيد. (مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 177).
1064 - شيعه على و كثرت نماز
قال الباقر - عليه السلام -
انما شيعة على كثيرة صلاتهم كثيرة تلاوتهم للقرآن
شيعيان و پيروان خط على زياد نماز مى گزارند، و زياد تلاوت قرآن مى كنند. (صفات الشيعه ، ص 436).
1065 - پرهيز از سستى در نماز
قال الصادق - عليه السلام -
اياكم و الكسل و ان ربكم رحيم يشكر القليل ان الرجل ليصلى الركعتين تطوعا يريد بهما وجه الله فيدخله الله بهما الجنة
ازسستى دورى كنيد، زيرا پروردگار شما مهربان است و اندك را مى پذيرد هرآينه مرد دو ركعت نماز مستحبى براى خدا مى خواند و خداوند به سبب اين دو ركعت ، او را وارد بهشت مى كند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 30، اصول وافى ، ج 2، ص 61).
1066 - آمادگى براى نماز مستحبى
قال الصادق - عليه السلام - ان القلب يحيى و يموت فاذا حى فادبه بالتطوع ، و اذا مات فاقصره على الفرائض
همانا، قلب انسان مى ميرد و زنده مى شود، پس وقتى كه قلب زنده (و با نشاط) است او را به اعمال (نماز) مستحبى وادار كن و زمانيكه قلب مرده است ، به واجبات اكتفا كن . (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 177).
1067 - نماز و رفع مشكلات
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ما يمنع احدكم اذا دخل عليه غم من غموم الدنيا ان يتوضاء ثم يدخل المسجد فيركع ركعتين ، يدعواالله فيهما اما سمعت الله يقول : و استعينوا بالصبر و الصلاة
وقتى در اثر فشار زندگى و حوادث روزگار مشكلاتى براى كسى پيش آمد، وضو بگيرد و به مسجد برود و دو ركعت نماز به جاى آورد، و خدا را بخواند. آيا شنيده اى كه خداوند مى فرمايد: از شكيبايى و نماز يارى جوييد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 263).
1068 - نماز واجب و مستحب ، پنجاه و يك ركعت
قال على - عليه السلام -
قال الله تعالى لنبيه -صلى الله عليه وآله -و كانت الامم السالفة لقد فرضت عليهم خمسين صلوة فى خمسين وقتا، وهى من الاصار التى كانت عليهم فرفعتها عن امتك وجعلتها خمسا فى خمسه اوقات و هى احد و خمسون ركعة ، و جعلت لهم اجر خمسين صلوة
از اميرالمؤ منين (ع ) روايت شده ، كه خداوند به رسولش فرمود: اين براى پيشينيان پنجاه نماز در وقت واجب كرده بودم و اين يكى از مشكلاتى بود كه امم سابقه داشتند ولى اين بار رااز دوش تو برداشتم ، و به جاى آن ، پنج نماز، در پنج وقت براى شما قرار دادم كه اين پنج نماز در پنج نوبت (مجموعا واجب و مستحب آن ) پنجاه و يك ركعت است وثواب پنجاه نماز را دارد. (جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص 40).
1069 - تقرب به سوى خدا
قال عيسى - عليه السلام -
يقول الله تعالى : بالفرائض ينجومنى عبدى و بالنوافل يتقرب الى عبدى خداوند مى فرمايد: بنده من با اداى فرايض از (كيفر) من نجات مى يابد، و با به جا آوردن نوافل به من تقرب پيدا مى كند. (محجة البيضاء، ج 1، ص 398).
1070 - آثار زياد نماز خواندن
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اكثركم ازواجا فى الجنة اكثرهم صلوة فى الدنياء
كسانى كه در دنيا زياد نماز مى خوانند، در بهشت همسران زياد خواهند داشت . (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 175).
1071 - سبب قبولى نافله
قال الباقر - عليه السلام -
واذا لم يؤ د الرجل الفريضه لم تقبل منه النافله
اگر كسى نماز واجب به جا نياورد، نافله او مقبول نيست . (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 20).
1072 - علت ضرورت نماز نافله
قال الباقر - عليه السلام -
انما جعلت النافلة ليتم بها ما افسده من الفريضة
همانا (نماز) نافله را به اين جهت قرار دادند كه كاستى هاى نماز واجب را جبران كند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 20).
1073 - قبولى نافله با انجام فريضه
قال الباقر - عليه السلام -
انما تقبل النافلة بعد قبول الفريضة
به درستى كه نماز نافله زمانى مورد قبول است كه (نماز) فريضه مورد قبول واقع شود. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 20).
1074 - گرسنه و نماز
قال الصادق - عليه السلام -
من جاع فليتوضاء و يصلى ركعتين ثم يقول : يا رب انى جائع فاطعمنى فانه يطعم من ساعته
هركه گرسنه شود، وضو بگيرد و دو ركعت نماز بخواند، سپس بگويد: پروردگارا! من گرسنه ام به من غذا عطا فرما (بداند كه ) بلافاصله به او طعام داده مى شود.
1075 - ثمره زياد خواندن نماز
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
مادمت فى الصلاة فانك تقرع باب الملك الجبار، و من يكثر قرع باب الملك يفتح له
مادامى كه تو در نمازهستى ، درب خانه پادشاه توانا را مى كوبى ، هر كس كه در كوبيدن درب خانه پادشاه پافشارى كند، آن درب روى او باز مى شود. (بحارالانوار، ج 77، ص 80).
1076 - امام سجاد - عليه السلام - و استغاثه
عن زين العابدين - عليه السلام -
و لست اتوسل اليك بفضل نافلة من كثير ما اغفلت من وظائف فروضك و تعديت عن مقامات حدودك
خدايا! من با اين همه غفلت از واجبات و تعدى از مرزها و حريم شكستن ها، چگونه به وسيله نافله و مستحبات به سوى تو راه يابم
- نماز و طلب حاجت
قال الصادق - عليه السلام -
ان الله - عزوجل - فرض عليكم الصلوات فى احب الاوقات اليه ، فاسئلوا الله حوائجكم عقيب فرائضكم
به درستى كه خداوند نمازهاى واجب را در محبوب ترين اوقات واجب كرد، پس بعد از نمازهايتان حاجات خود را از خدا بخواهيد. (بحارالانوار، ج 85، ص 324).
1078 - برطرف شدن ناراحتى با نماز
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال
كان على - عليه السلام - اذا هاله شى ء فزع الى الصلاة ، ثم تلى هذه الاية : واستعينوا بالصبر و الصلاة
وقتى براى اميرالمؤ منين (ع ) مشكلى پيش مى آمد، به نماز پناه مى برد (ناراحتى خود را با خواندن نماز جبران مى كرد) آيه : (از شكيبايى و نماز يارى جوييد)راتلاوت مى كرد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 263).
1079 - ارجحيت نماز واجب
قال على - عليه السلام -
لاقربة بالنوافل اذا اضرت بالفرائض
اگر نمازهاى مستحبى به نمازهاى واجب ضرر برساند، موجب قرب به خداوند نخواهد شد. (الحياة ، ج 1، ص 318).
1080 - نماز مستحب در خلوت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
صلاة الرجل تطوعا حيث لايراه الناس تعدل صلاته على اعين الناس خمسا و عشرين
نماز مستحبى كه در مكانى دور از ديد مردم خوانده شود، از نظر ثواب و ارزش معنوى معادل با بيست و پنج نماز است كه در معرض ديد مردم به جا آورده شود. (نهج الفصاحه ، حديث 1847).
1081 - فضيلت نماز مستحبى
عن ابى جعفر - عليه السلام - قال
انه ليتقرب الى بالنافلة حتى احبه فاذا احببته كنت سمعه الذى يسمع به و بصره الذى يبصر به و لسانه الذى ينطق به ويده التى يبطش بها
به درستى كه بنده من با نمازهاى نافله به من تقرب جويد تا آن كه او را دوست بدارم پس چون او را دوست بدارم ، گوش او شوم كه با آن بشنود و چشم او بشوم كه با آن ببيند و زبان او گردم كه با آن سخن گويد و دست او شوم كه با آن (به خشم و تندى ) بگيرد. (اصول كافى ، ج 2، ص 352).
1082 - رفع مشكلات به وسيله نماز
فى الحديث :
الرسول -صلى الله عليه وآله -اذا اصاب اهله خصاصة قوموا الى الصلوة و قال : بهذا اءمر ربى
هنگامى كه مشكلى براى اهل خانواده پيش مى آمد، (براى رفع آن ) رسول خدا (ص ) مى فرمود: برخيزيد نماز(مستحبى ) بخوانيد و بعد فرمود: اين دستور خداى من است . (قصار الجمل ، ج 1 ص 386).
1083 - تقرب با نماز مستحبى
قال الصادق - عليه السلام -
مايتقرب الى عبد من عبادى بشى ء احب الى مما افترضت عليه ، و انه يتقرب الى بالنافلة حتى احبه فاذا احببته كنت اذا سمعه الذى يسمع به و بصره الذى يبصر و لسانه الذى ينطق به و يده التى يبطش بها ان دعانى احببته و ان ساءلنى اعطته .
بنده اى از بندگان من به من نزديك نمى شود به چيزى (عملى ) كه نزد من محبوب تر باشد از آنچه براو واجب كرده ام و همانا بنده به وسيله نافله به من نزديك مى شود تاآن جا كه او را دوست بدارم چون دوستش داشتم ، گوش او هستم كه بدان مى شنود و چشمش كه بدان مى بيند و زبانش كه با آن سخن مى گويد و دستش كه باآن مى گيرد، اگر مرا بخواند، جوابش مى دهم و چنانچه از من (چيزى ) بخواهد، عطايش خواهم نمود.
(اصول كافى ، ج 4 ص 53، حديث 7).
1084 - علت قرار دادن نافله
قال الصادق - عليه السلام -
انما جعلت النافلة ليتم بها ما يفسد من الفريضة
نافله براى اين قرار داده شده است تا به وسيله آن ، كاستى هاى نماز واجب جبران گردد